Badanie USG wczesna ciąża - przed 10 tygodniem

Spis treści

Czym jest badanie USG wczesnej ciąży i kiedy należy je wykonać

Badaniem usg wczesnej ciąży nazywane jest usg położnicze wykonane przed 10 tygodniem ciąży. W praktyce najczęściej wykonywane jest w przedziale 6 -10 tygodnia ciąży, na pierwszej wizycie położniczej. Wynika to z faktu, że podejrzenie ciąży pojawia się najczęściej po tym, jak opóźnia się krwawienie miesięczne, a wtedy podczas standardowego 28 dniowego cyklu już mamy skończony 4 tydzień ciąży. Do tego doliczyć należy jeszcze kilka lub kilkanaście dni do momentu wizyty lekarskiej. Dlatego najczęściej usg wczesnej ciąży wypada w przedziale pomiędzy 6 a 10 tygodniem ciąży. Badanie powinno być wykonywane głowicą przezpochwową.

W badaniu tym staramy się uzyskać odpowiedzi między innymi na następujące pytanie:

czy jest to ciąża
jaki jest czas trwania ciąży
ile jest pęcherzyków
jaka jest lokalizacja pęcherzyka lub pęcherzyków ciążowych
jaka jest budowa pęcherzyka ciążowego
czy w obrębie pęcherzyka ciążowego znajduje się zarodek
czy bije serce
jak zbudowany jest narząd rodny kobiety

Badanie ultrasonograficzne wczesnej ciąży powinno być wykonywane ze wskazań lekarskich. Jego celem jest ocena rozwoju zarodka oraz przebiegu ciąży.

Co jest oceniane podczas badania USG wczesnej ciąży

Uwidocznienie i lokalizację jaja płodowego

Na początku staramy się uzyskać odpowiedź na pytanie, czy w ogóle jest to ciążą. Chcąc potwierdzić przypuszczenia pacjentki potrzebujemy uwidocznić pęcherzyk ciążowy. Następnie oceniamy miejsce lokalizacji pęcherzyka ciążowego. W prawidłowo przebiegającej ciąży pęcherzyk ciążowy powinien znajdować się w jamie macicy.

Może się jednak zdarzyć, że nie widać pęcherzyka ciążowego w prawidłowym miejscu, i wtedy analizujemy czy nie jest obecny poza jamą macicy. W przypadku nieprawidłowej lokalizacji pęcherzyka ciążowego, lekarz stwierdza ciążę pozamaciczną. Najczęściej występującą ciążą pozamaciczną jest ciąża jajowodowa. Pęcherzyk ciążowy znajduje się wtedy w jajowodzie, a dokładniej w jego części bańkowej.
Inne nieprawidłowe lokalizacje rozwijającego się pęcherzyka ciążowego to, jajnik czy jama brzuszna.

Za nieprawidłową lokalizację ciąży uważa się także umiejscowienie pęcherzyka w szyjce macicy.

Odrębną kwestią, która dotyczy kobiet po uprzednio przebytym cięciu cesarskim, jest analiza czy pęcherzyk nie zlokalizował się w obrębie blizny po cięciu cesarskim.

Ocena obecności zarodka

Obecność zarodka, to dla rodziców najważniejsza informacja, na którą często tak długo czekali.

Echo zarodka, w ciąży o prawidłowym przebiegu, widoczne jest najczęściej już na przełomie 5 – 6 tygodnia ciąży. Doświadczony ultrasonografista, dysponujący bardzo dobrym aparatem usg, przy korzystnych warunkach wizualizacji ma szansę uwidocznić struktury zarodka już o wielkości 2 – 3 mm. Niestety nie zawsze są tak dobre warunki i może wtedy zdarzyć się sytuacja, w której podczas badania usg już widzimy zarys zarodka, ale jeszcze nie uda się ocenić czynności jego serca. Teoretycznie, podczas prawidłowo rozwijającej się ciąży, bicie serca płodu powinno być widoczne, jeżeli echo zarodka ma wielkości 4 mm i więcej. Czasami uzyskany obraz z różnych powodów nie jest jednoznaczny. W związku z tym, że we wczesnej ciąży przyrost zarodka wynosi około 1-2 mm na dobę, to aby wyjaśnić wątpliwości najlepiej zaczekać kilka dni i powtórzyć badanie.

W ⅚ tygodniu rytm serca wynosi około 100 ud/min, następnie rośnie osiągając wartości około 170 ud/min w 10 tygodniu ciąży.

Istotne jest, czy w obrębie pęcherzyka ciążowego znajdują się struktury zarodka. Jako nieprawidłowe, tzw puste jajo płodowe, uważa się sytuację, gdy średnica pęcherzyka ciążowego (GS) wyliczonej ze średniej z trzech wymiarów przekracza 30 mm, a w jego obrębie nie są widoczne struktury zarodka.

Ocena wieku ciążowego

Następnie staramy się uzyskać odpowiedź jak długo trwa ciąża. Na tym etapie, ocenę wieku ciążowego wykonujemy wykorzystując jeden z dwóch pomiarów:

GS ( Gestational Sac ) – średnicę pęcherzyka ciążowego,
CRL ( Crown-Rupm Lenght ) – wymiar ciemieniowo siedzeniowy.

Pierwszy z pomiarów wykorzystujemy głównie w bardzo wczesnej ciąży, zanim jeszcze struktury zarodka będą widoczne. W ciąży, gdy struktury zarodka są już jednoznacznie widoczne, dokładniejszą ocenę zapewni wymiar CRL.

Różnica w dokładności wynika z tego, że pomiar GS jest pomiarem całego pęcherzyka ciążowego, natomiast CRL jest pomiarem zarodka.

Ocena pęcherzyka żółtkowego

Pęcherzyk żółtkowy (YS- Yolk Sac) znajduje się w obrębie pęcherzyka ciążowego, w bezpośrednim sąsiedztwie zarodka. W badaniu usg widoczny jest jako okrąg o średnicy najczęściej 3-6 mm. Jego uwidocznienie w badaniu ultrasonograficznym to dobry znak, ponieważ jego obecność poprzedza, o dosłownie kilka dni, pojawienie się struktur zarodka. Jest on kluczowy na wczesnym etapie rozwoju płodu, gdyż spełnia różne funkcje, w tym odżywczą i krwiotwórczą.

W przypadku gdy średnica pęcherzyka jest mniejsza niż 3 mm lub większa niż 7 mm, często zwiększa się ryzyko nieprawidłowego przebiegu ciąży.

Ocena pęcherzyka ciążowego (w tym liczby zarodków, kosmówek i owodni)

Na tym etapie, w badaniu ultrasonograficznym wczesnej ciąży, oceniana jest budowa pęcherzyka. Jednego lub więcej, ale to zależy czy ciąża jest pojedyncza czy mnoga. W przypadku ciąży pojedynczej mamy ułatwione zadanie, natomiast w przypadku ciąż mnogich ważne jest precyzyjne określenie podczas badania usg wykonywanego przed 10 tygodniem jaki jest to typ ciąży mnogiej.

Ciąże mnogie dzielimy na dwa typy:

Pierwszy – powstaje wtedy gdy zapłodnieniu uległa więcej niż jedna komórka jajowa. Rozwijające się płody są genetycznie różne, i każdy rozwija się w swoim, oddzielnym pęcherzyku ciążowym (z własną owodnią i kosmówką)
Drugi – powstaje gdy podziałowi ulega JUŻ zapłodniona komórka jajowa, i tworzy się kolejny zarodek, który jest genetycznie taki sam (płody jednojajowe). W przypadku tego typu ciąży mnogiej występują różne warianty, i w związku z tym, aby to ocenić podczas badania usg analizuje się:
– czy doszło do pełnego rozdzielenia płodów (bliźnięta syjamskie),
– określa się ilość kosmówek (jednokosmówkowa, dwukosmówkowa),
– ilość owodni (jednoowodniowa, dwuowodniowa).
W ciążach mnogich, w których jest więcej niż dwa płody kombinacji może być znacznie więcej.

W przypadku ciąż mnogich najczęściej optymalny czas na pełną ocenę, to dopiero przedział 7-10 tygodnia ciąży. W badaniach usg na wcześniejszym etapie ciąży, np w 5 tygodniu ciąży, część z nich może nie zostać jeszcze rozpoznana, lub jednoznacznie rozpoznana, ponieważ wynika to z dynamiki zmian zachodzących podczas rozwoju płodu.

Przy prawidłowej ciąży mnogiej wszystkie pęcherzyki ciążowe znajdują się w jamie macicy. Ekstremalnie rzadko, ale może się zdarzyć, że poza właściwie zlokalizowanym pęcherzykiem ciążowym w jamie macicy, znajduje się drugi w nieprawidłowej lokalizacji np w jajowodzie. Wtedy mamy równocześnie ciążę wewnątrzmaciczną i ciążę pozamaciczną.