Nadczynność to stan, w którym dochodzi do nadmiernej produkcji hormonów tarczycy, czyli tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3) w stosunku do fizjologicznych potrzeb organizmu. Stan ten związany jest z rozwojem objawów takich jak m.in. przyspieszenie akcji serca, drżenie kończyn, bezsenność czy nietolerancja zimna.

W przypadku podjęcia decyzji o leczeniu nadczynności tarczycy zastosowanie znajdują m.in. leki przeciwtarczycowe (tiamazol i propylotiouracyl), jak również tzw. B-blokery, w tym m.in. propranolol.

Propranolol jest lekiem znajdującym szerokie zastosowanie w leczeniu objawów związanych ze świeżo rozpoznaną nadczynnością tarczycy. Poprzez swoje biologiczne działanie propranolol powoduje m.in. zwolnienie akcji serca, ograniczenie drżenia kończyn czy zmniejszenie napięcia tzw. współczulnego układu nerwowego. Dodatkowo propranolol ogranicza konwersję tyroksyny (T4), która stanowi magazyn hormonów tarczycy, do o wiele bardziej aktywnej biologicznie trijodotyroniny (T3), co sprzyja jeszcze bardziej w opanowaniu objawów niewyrównanej nadczynności tarczycy. 

Do rozwoju nadczynności tarczycy może również dojść, w rzadkich przypadkach, u kobiet w ciąży. U takich pacjentek główną przyczynę nadczynności tarczycy stanowi tzw. choroba Gravesa-Basedowa, czyli choroba zapalna tarczycy związana z obecnością przeciwciał przeciwko receptorowi dla TSH (TRAb, anty-TSHR). 

W przypadku tych pacjentek propranolol zazwyczaj stosuje się w przypadku istnienia bezwzględnych wskazań. Lek ten ma przyznaną tzw. kategorię ’’C’’ w ciąży. W  przypadku tej grupy leków wykazano szkodliwość na płód w badaniach na zwierzętach lub też takich badań w ogóle nie wykonywano, natomiast w przypadku stosowaniu u ludzi nie ma jednoznacznych danych na temat bezpieczeństwa stosowania danej substancji w okresie ciąży. 

Leki z grupy B-blokerów, a więc i propranolol, poprzez swoje biologiczne działanie mogą powodować m.in. zmniejszenie przepływu krwi przez łożysko czy nadmierne zwolnienie czynności serca u płodu (bradykardię), jednakże na podstawie badań naukowych wydaje się, że stosowanie leków z tej grupy w pierwszym trymestrze ciąży nie jest związane ze zwiększonym znamiennie ryzykiem określonych wad wrodzonych u potomstwa.  

  

Bibliografia

1. Hossam Abubakar, Vijendra Singh, Anandita Arora and Sammar Alsunaid. Propranolol-Induced Circulatory Collapse in a Patient With Thyroid Crisis and Underlying Thyrocardiac Disease: A Word of Caution. J Investig Med High Impact Case Rep. 2017 Oct-Dec; 5(4):2324709617747903.
2. Jorieke E. H. Bergman, L. Renée Lutke, O. B. Gans, Marie-Claude Addor and Ingeborg Barisic. Beta-Blocker Use in Pregnancy and Risk of Specific Congenital Anomalies: A European Case-Malformed Control Study. Drug Saf. 2018; 41(4): 415–427.
3. Menaka Ramprasad, Shaila Shamanur Bhattacharyya and Arpandev Bhattacharyya. Thyroid disorders in pregnancy. Indian J Endocrinol Metab. 2012 Dec; 16(Suppl 2): S167–S170.