Zasady komponowania posiłków

Podstawą kontroli cukrzycy ciążowej jest zbilansowana, dobrze skomponowana dieta. To ona będzie wspierała zdrowie Twoje i Twojego dziecka. Jest niezbędna do kontroli poziomu glukozy we krwi. Pomoże również w utrzymaniu prawidłowej masy ciała na poszczególnych etapach ciąży.
Ilość i pory posiłków
Dieta w cukrzycy ciążowej powinna składać się z przynajmniej 6 posiłków jedzonych w regularnych odstępach czasu. Trzy z tych posiłków to posiłki główne: śniadanie, obiad, kolacja, a do tego dochodzą tzw. przekąski: II śniadanie, podwieczorek, nocna przekąska (inaczej posiłki uzupełniające). Kobiety z cukrzycą ciążową, które pracują, wstają wcześnie mogą spożywać do 7-8 posiłków. W takim przypadku ilość posiłków dopasowujemy do rytmu dnia i wynikających z niego potrzeb fizjologicznych organizmu.
Udział energii z poszczególnych posiłków w całodziennej racji pokarmowej (Rekomendacje Polskiego Towarzystwo Dietetyki 2017):
Posiłek | Odsetek całkowitej ilości energii z diety | Przykładowy rozkład kcal przy dziennym zapotrzebowaniu 2 000 kcal |
I śniadanie | 10 % | 200 kcal |
II śniadanie | 10 % | 200 kcal |
Obiad | 35 % | 700 kcal |
Podwieczorek | 15 % | 300 kcal |
Kolacja | 20 % | 400 kcal |
Nocna przekąska | 10 % | 200 kcal |
Pierwsze śniadanie najlepiej jest spożyć nie później niż do godz. 8.30, a ostatni posiłek ok. pomiędzy 22.00 a 23.00. Przerwy między posiłkami nie powinny być dłuższe niż 2,5 – 3 godziny.
Przykładowy rozkład godzinowy posiłków w ciągu dnia:
Posiłek | Godzina |
I śniadanie | 8:00 |
II śniadanie | 11:00 |
Obiad | 14:00 |
Podwieczorek | 17:00 |
Kolacja | 20:00 |
Nocna przekąska | 23:00 |

Jak skomponować posiłki:
- każdy posiłek główny, tj. śniadanie, obiad i kolacja powinien składać się z węglowodanów złożonych (pieczywo razowe, pieczywo o niskim indeksie glikemicznym, makaron pełnoziarnisty, kasze gruboziarniste, ryż brązowy, płatki zbożowe nieprzetworzone), białka (mięso, ryby, jajka, wędliny, nabiał), tłuszczu (oleje roślinne, pestki dyni, nasiona słonecznika, migdały, orzechy) oraz warzyw
- w przekąskach, które są mniejsze od dań głównych, wymiennie można wykorzystywać warzywa lub pełnoziarniste produkty zbożowe
- w przypadku, gdy spożywasz 7-8 posiłków w ciągu dnia dobrym rozwiązaniem jest podzielenie II śniadania na dwa posiłki (np. jogurt naturalny i owoc, a następnie kromka pieczywa razowego z wędliną/serem i sałatka warzywna); podobnie można zrobić z kolacją
- codzienna dieta powinna charakteryzować się jak największym udziałem warzyw surowych lub ugotowanych al dente
- na diecie w cukrzycy ciążowej nie wolno ograniczać ilości spożywanych węglowodanów, powinny je zawierać każdy posiłek główny i przekąska; ważne są wybory – korzystamy z produktów, które są bogatym źródłem węglowodanów złożonych
- jeśli glikemia poposiłkowa nie jest prawidłowa należy zmodyfikować dietę kierując się indeksem glikemicznym (IG) i ładunkiem glikemicznym (ŁG) produktów
- dodatkowym sposobem na obniżenie indeksu glikemicznego posiłku jest dodanie do niego jak największej ilości warzyw (zwłaszcza surowych), które będąc bogatym źródłem błonnika spowalniają wchłanianie węglowodanów; podobną rolę pomoże spełnić białko (chude mięso, ryby, jajka) oraz dodatek tłuszczu (olej rzepakowy, lniany, oliwa z oliwek), a w przekąskach np. orzechy i nasiona (np. dynia, słonecznik) – w tym przypadku należy uważać na ilość, w związku z ich wysoką kalorycznością
- pamiętaj, że ważny jest również sposób przygotowania potraw – unikaj rozdrobnionych i rozgotowanych potraw (takie przygotowania potraw podwyższa ich indeks glikemiczny, przez co negatywnie wpływa na kontrolę glikemii poposiłkowej)
- owoce – wybieraj te o niskim indeksie i ładunku glikemicznym, są doskonałym uzupełnieniem II śniadania i podwieczorku
- warto uwzględnić w menu 2-3 porcje ryb tygodniowo
- pilnuj przyjmowania odpowiedniej, zgodnej z Twoim zapotrzebowaniem ilości płynów w ciągu dnia, głównie wody (60-80% dziennego zapotrzebowania)
Jakich produktów należy unikać gdy masz cukrzycę ciążową:
- białe pieczywo i potrawy z białej mąki pszennej
- wyroby cukiernicze (ciasto, ciastka), słodycze, cukier, miód, dżemy, napoje słodzone, soki owocowe
- dania typu fast food, dania gotowe (w torebkach, słoikach, puszkach), dania typu instant, dania tłuste i smażone w głębokim oleju, żywność wysokoprzetworzona
- słone przekąski typu chipsy, paluszki, orzeszki solone
- bardzo dojrzałe owoce, owoce suszone
Zestawienie produktów z podziałem na grupy w zależności od ich indeksu glikemicznego, które pomoże Ci w doborze produktów w trakcie komponowania posiłków:
Produkty | IG < 55 | IG 55 - 70 | IG > 70 |
Pieczywo | razowe, pełnoziarniste, żytnie, jęczmienne, gryczane, owsiane | pszenne, chrupkie(większośc) | bagietki, rogaliki, gofry, bułki z mąki rafinowanej, kukurydziane |
Makarony | pełnoziarniste, razowe, z mąki nierafinowanej, makarony "białe" ugotowane al dente | płatki zbożowe ugotowane | |
Produkty zbożowe | otręby, całe ziarna żyta i pszenicy, płatki zbożowe nieprzetworzone i nieugotowane | płatki zbożowe ugotowane | wszystkie produkty śniadaniowe( tzw. płatki) słodzone ze zbóż oczyszczonych, płatki zbożowe błyskawiczne, płatki kukurydziane |
Ryż, kasze | kasza jęczmienna, kasza gryczana, kasza bulgur, ryż dziki | ryż brązowy, ryż naturalny, ryż basmati, ryż biały, ryż jaśminowy, kasza kuskus | kasza jaglana, ryż instant, ryż "dmuchany" |
Produkty mleczne | chude mleko, maślanka naturalna, jogurt naturalny, kefir, chude sery | ||
Warzywa | wszystkie sałaty i kapusty, ogórek, pomidor, papryka, rzodkiewka, szpinak, szparagi, brokuł, kalafior, fasolka szparagowa,marchew, boświna, awokado, brukselka, cebula, cykoria, cukinia, seler naciowy | ziemniaki, bataty, dynia, buraki, kukurydza | frytki, ziemniaki smażone, chipsy, puree z ziemniaków instant |
Warzywa strączkowe | soczewica, ciecierzyca, groch, fasola, soja, zielony groszek ( świeży) | zielony groszek konserwowy | bób |
Owoce | świeże i suszone jabłka, pomarańcze, grejpfruty, gruszki, poziomki, maliny, truskawki, wiśnie, czereśnie, borówki, śliwki | morele, ananasy, mango, kiwi, arbuz, winogrona, rodzynki, figi | banany, daktyle suszone, owoce kandyzowane |
Nasiona, orzechy | orzechy ( za wyjątkiem kokosowego), migdały, pestki dyni, nasiona słonecznika, siemię lniane, nasiona chia | orzech kokosowy |
Gdy stwierdzono u Ciebie cukrzycę ciążową, w kontroli glikemii i komponowaniu diety, a zarazem doborze produktów odpowiednich produktów żywnościowych pomocne będą informacje: