Klasyfikacja BI-RADS
BI-RADS to uniwersalny system opisów i dokumentacji badań obrazowych piersi. Ma na celu ujednolicenie interpretacji wyników oraz ułatwienie podejmowania decyzji odnośnie dalszego postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. Aktualna klasyfikacja BI-RADS ma zastosowanie zarówno w mammografii, jak i w USG piersi oraz rezonansie magnetycznym piersi. Skala BI-RADS w dokładny sposób określa kryteria opisu zmian w piersiach i postępowanie w przypadku ich wykrycia. Stosowanie klasyfikacji BI-RADS znacznie usprawnia diagnostykę raka piersi.
Spis treści
Czym jest skala BI-RADS?
BI-RADS (Breast Imaging-Reporting and Data System) to opracowana przez Amerykańskie Towarzystwo Radiologiczne (American College of Radiology) w 1993 r. klasyfikacja zmian w piersiach, pierwotnie zarezerwowana do oceny w badaniu mammograficznym. Obecnie stosowana jest 5-ta edycja klasyfikacji BIRADS, opublikowana w 2013 r. W aktualnej wersji skala ma zastosowanie nie tylko w badaniu mammograficznym, ale również w USG piersi i rezonansie magnetycznym (MR) piersi.
Do czego służy system BI-RADS?
Określa kryteria opisu wymienionych badań oraz kategorie końcowej oceny z propozycją postępowania diagnostycznego w danej kategorii dla lekarzy oraz zaleceniami dla pacjentek. Wynik według klasyfikacji BI-RADS ułatwia lekarzowi podjęcie decyzji co do dalszego postępowania diagnostycznego i terapeutycznego.
Jakie korzyści przynosi stosowanie skali BI-RADS?
Stosowanie systemu BI-RADS ułatwia kategoryzowanie zmian w piersiach zarówno w badaniach przesiewowych, jak i w dalszych etapach postępowania diagnostycznego. Poprawia komunikację między lekarzami biorącymi udział w procesie leczenia. Umożliwia podniesienie standardu opisów, określając wszystkie wymagane elementy. Ujednolica terminologię stosowaną w opisie badania, oraz strukturę opisu.
Z jakich elementów składa się opis badania obrazowego piersi?
Wskazanie do wykonania badania
Należy określić czy wykonywane badanie jest rutynowym badaniem przesiewowym, badaniem kontrolnym, badaniem uzupełniającym, czy jest celowane na zmianę wykrytą w badaniu palpacyjnym piersi.
Technika badania
W mammografii można zastosować powiększenie, w USG piersi technikę Color Doppler, Doppler mocy, elastografię. W przypadku opisu MR piersi należy określić sekwencję badania (T1, T2, z saturacją tłuszczu), użycie kontrastu oraz techniki obróbki obrazu.
Ocena ogólnej struktury piersi
W mammografii struktura piersi może być określona jako np.: tłuszczowa, rozproszone obszary tkanki gruczołowej, niejednorodnie gęsta, bardzo gęsta. Podobne określenia stosuje się w opisie wyników MR piersi.
W USG piersi struktura gruczołów sutkowych może być np.: tłuszczowa, gruczołowa, tłuszczowo-gruczołowa, gruczołowo-tłuszczowa.
Ocena istotnych zmian
W ocenie zmiany należy wziąć pod uwagę: jej wielkość (w co najmniej dwóch wymiarach), dokładną lokalizację (strona, kwadrant, pozycja godzinowa na tarczy zegara, głębokość, odległość od brodawki) oraz morfologię.
Porównanie z poprzednimi badaniami
Jeśli były wykonywane: USG, badaniem piersi przez lekarza, mammografią, MR (rezonansem magnetycznym) piersi.
Ocena wg kategorii BI-RADS
Wykryta zmiana jest sklasyfikowana według ustalonego leksykonu, nadawana jest jej jedna z kategorii BI-RADS: 0-6. Do poszczególnych kategorii przypisane jest określone ryzyko złośliwości zmiany.
Jakie wyróżniamy kategorie opisu zmian w klasyfikacji BI-RADS?
W klasyfikacji wyróżniamy następujące kategorie:
BI-RADS 0: potrzeba wykonania dodatkowych badań, aby móc postawić pełną diagnozę.
W przypadku USG i MMG wynik taki zdarza się zwykle w badaniach przesiewowych, wymaga badań dodatkowych lub porównania z badaniami poprzednimi. Nie stosuje się tej kategorii, gdy konieczna jest ocena w MR.
W rezonansie magnetycznym piersi kategoria „0” jest przeznaczona dla przypadków gdy badanie jest technicznie źle wykonane lub zmiana jest niejednoznaczna w MR, ale w innych badaniach można potwierdzić jej łagodny charakter.
BI-RADS 1: badanie prawidłowe, zalecana jest kontrola obrazowa raz w roku np. kolejne USG, ryzyko złośliwości wynosi 0%.
BI-RADS 2: wykazuje obecność zmian łagodnych np. niewielkich torbieli prostych, ryzyko złośliwości wynosi 0%.
Do tej kategorii możemy zaliczyć np.: zmiany zawierające zwapnienia widoczne w mammografii, proste torbiele widoczne w USG, oraz zmiany zawierające tłuszcz, które można zobaczyć w MR.
BI-RADS 3: w badaniu wykryto zmianę prawdopodobnie łagodną, ryzyko złośliwości wynosi 2%.
Zaliczamy tutaj zmiany dobrze odgraniczone, owalne. W mammografii najczęściej ukazują się jako zmiany bez zwapnień lub zawierające skupisko punkcikowatych mikrozwapnień. Do tej kategorii mogą przynależeć również widoczne w USG torbiele złożone (zbiór torbieli), gruczolakowłókniaki. W MR zmiana jednorodnie wzmacniająca (ognisko) zostanie prawdopodobnie oceniona jako kategoria „3”.
BI-RADS 4: obecność zmiany podejrzanej. Ocena wymaga wykonania biopsji. Zmiany dzielimy na następujące podkategorie:
- 4a- ryzyko złośliwości 2-10%
- 4b- ryzyko złośliwości 10-50%
- 4c- ryzyko złośliwości 50-95%
*w przypadku MR ocena bez podziału na subkategorie a, b, c
BI-RADS 5: stwierdzono obecność zmiany o dużym prawdopodobieństwie charakteru nowotworowego. Ryzyko złośliwości jest większe niż 95%
BI-RADS 6: rozpoznany i potwierdzony w badaniu histopatologicznym rak piersi
Jakie są zalecenia dla pacjentek z poszczególnych kategorii?
Zalecane postępowanie zależy od wyniku badania obrazowego oraz obrazu klinicznego.
W kategorii BI-RADS 0 konieczne jest wykonanie dodatkowego badania obrazowego.
W klasie BI-RADS 1 i 2, gdzie ryzyko złośliwości wynosi 0%, zalecana jest kontynuacja rutynowych badań przesiewowych.
W przypadku wyniku BI-RADS 3, który oznacza zmianę prawdopodobnie łagodną, należy kolejne badania wykonywać co 6 miesięcy. Częstość wykonywania badania może zostać zmodyfikowana przez lekarza, na podstawie nowego wyniku badania obrazowego. Zwiększenie wymiarów zmiany oraz pojawienie się zmiany podejrzanej, wymagają weryfikacji histopatologicznej. W przypadku zmiany stabilnej lub jej zmniejszenia w porównaniu z poprzednim badaniem, należy za 6 miesięcy ponownie ocenić ją w badaniu, w trakcie którego możliwe jest nadanie jej niższej kategorii.
BI-RADS 4 i 5, czyli zmiany podejrzane o złośliwy charakter, wymagają wykonania biopsji i oceny histopatologicznej.
Kategoria BIRADS 6 to potwierdzony histopatologicznie nowotwór. O postępowaniu decyduje lekarz onkolog, biorąc pod uwagę wynik badania obrazowego, stadium zaawansowania raka oraz stan kliniczny pacjentki. Bardzo często konieczne jest leczenie operacyjne, które może być uzupełnione o chemioterapię, hormonoterapię lub/i radioterapię.
Bibliografia
1. American College of Radiology’s BIRADS ® Atlas, 5th Edition. American College of Radiology, 2013
2. A. Rao, J. Feneis, C. Lalonde, H. Ojeda-Fournier “A pictorial review of changes in the BI-RADS Fifth Edition” RadioGraphics Vol. 36, No. 3 Apr 15 2016
3. Eghtedari M, Chong A, Rakow-Penner R, Ojeda-Fournier H. „Current Status and Future of BI-RADS in Multimodality Breast Imaging”, From the AJR Special Series on Radiology Reporting and Data Systems. AJR Am J Roentgenol. 2020 Dec 9.
4. Spak DA, Plaxco JS, Santiago L, Dryden MJ, Dogan BE. BI-RADS® fifth edition: A summary of changes. Diagn Interv Imaging. 2017 Mar;98(3):179-190.
5. Marino MA, Riedl CC, Bernathova M, Bernhart C, Baltzer PAT, Helbich TH, Pinker K. Imaging Phenotypes in Women at High Risk for Breast Cancer on Mammography, Ultrasound, and Magnetic Resonance Imaging Using the Fifth Edition of the Breast Imaging Reporting and Data System. Eur J Radiol. 2018 Sep;106:150-159.
6. Michaels AY, Birdwell RL, Chung CS, Frost EP, Giess CS. Assessment and Management of Challenging BI-RADS Category 3 Mammographic Lesions. Radiographics. 2016 Sep-Oct;36(5):1261-72.
7. Bobek-Billewicz B, Jurkowski MK. The role of magnetic resonance imaging in the diagnosis of breast cancer. NOWOTWORY J Oncol 2017; 67: 185–192.