Przygotowanie do badania — hormony

W miarę możliwości wszystkie badania hormonalne powinny być przeprowadzane rano, na czczo, po przespanej nocy. Powinno się je wykonać przed przyjęciem porannych dawek leków (np. preparatów L-tyroksyny w przebiegu choroby Hashimoto).

Badania hormonów — co warto wiedzieć

Stężenia kortyzolu i adrenokortykotropiny (ACTH)

Charakteryzują się dobowym rytmem wydzielania – wysokie stężenia tych hormonów obserwuje się w godzinach porannych, natomiast niskie w godzinach późnowieczornych (zazwyczaj około połowa wartości stężeń porannych). Z tego względu, w uzasadnionych przypadkach, korzystne może być równoczasowe oznaczenie kortyzolu i adrenokortykotropiny zarówno rano (najczęściej około godz. 8), jak i późno wieczorem (zazwyczaj około godz. 22).

Stężenie prolaktyny (PRL)

Charakteryzuje się dobowym rytmem wydzielania – wysokie stężenia tego hormonu obserwuje się w godzinach nocnych i wczesnoporannych, a najniższe w godzinach okołopołudniowych i popołudniowych. Z tego względu, w uzasadnionych przypadkach, korzystne może być wykonanie oznaczenia tzw. dobowego profilu wydzielania prolaktyny np. w godzinach 3-4 w nocy, 8 rano, 12-13 w południe i 23-24 w nocy. Dodatkowo, w ciągle niejednoznacznych sytuacjach, pomocne bywa równoczasowe oznaczenie tzw. prolaktyny wolnej, która to stanowi aktywną biologicznie frakcję mierzonej w rutynowych testach prolaktyny całkowitej.

Nieprawidłowy wynik oznaczenia testosteronu całkowitego

Nie musi świadczyć o nieprawidłowym stężenie testosteronu wolnego (aktywnego biologicznie) we krwi. W takich przypadkach przydatne bywa bezpośrednie oznaczenie frakcji wolnej testosteronu lub jednoczesne oznaczenie testosteronu całkowitego i tzw. glikoproteiny wiążącej hormony płciowe (ang. sex hormone binding globulin, SHBG) i wyliczenia tzw. indeksu wolnych androgenów (ang. free androgen index, FAI)

Oznaczenia androgenów

Czyli głównie testosteronu (całkowitego i wolnego), androstendionu i siarczanu dehydroepiandrostendionu (DHEA-S) często wykonuje się jednoczasowo, ponieważ w niektórych jednostkach chorobowych (np. zespół policystycznych jajników, PCOS), u niektórych pacjentek, obserwuje się jedynie izolowane podwyższenie jednego z wymienionych powyżej androgenów.

Stężenia folikulotropiny estradiolu (E2), (FSH) i lutropiny (LH)

Zależne są m.in. od fazy cyklu miesięcznego i wieku pacjentki. W okresie pomenopauzalnym wysokie stężenia FSH i LH przy równocześnie niskim stężeniu estradiolu są zjawiskiem fizjologicznym. Natomiast u młodych kobiet będących w wieku reprodukcyjnym, wymagają pogłębienia diagnostyki. Z tego względu odpowiednia interpretacja wyników tych badań opiera się na danych z badania przedmiotowego i podmiotowego pacjentki.